بررسی و تحلیل سازمان فضایی نظام سکونتگاههای شهری استان گیلان

سلسله‌مراتب شهری در کشورهای جهان سوم، نشانگر نبود تعادل در توزیع جمعیت بین شهرهای آن کشورهاست و این نبود تعادل، در سال‌های اخیر شدت بیشتری یافته است. در ایران نیز به­تبعیت از تحولات شهرنشینی، سلسله‌مراتب شهری دچار تغییراتی شده است که این تغییرات بیشتر درجهت ازبین­رفتن تعادل شبکۀ شهری در مناطق مختلف کشور است. هدف این پژوهش، بررسی سلسله‌مراتب شهری در استان گیلان، طی سال‌های 1345- 1390 است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی با تکیه بر بعضی از مدل‌های برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای است. مطابق یافته‌ها، سلسله‌مراتب شهری در استان تعادل ندارد و تعادل آن به­تدریج کاهش می‌یابد. در این پژوهش، با تأکید بر مدل‌های حد اختلاف طبقه‌ای، ضریب آنتروپی، قانون رتبه و اندازه، شاخص نخست‌شهری، شاخص دوشهر یا جفرسون، شاخص چهارشهر یا کینزبرگ، شاخص چهارشهر مهتا و شاخص موماو مشخص شد که سلسله‌مراتب شهری در استان بدون تعادل است. همچنین شبکۀ شهری استان طی 50 سال گذشته با پدیدۀ نخست‌شهری مواجه بوده و در سال‌های اخیر شدت آن افزایش یافته است. برای رسیدن به تعادل در سلسله‌مراتب شهری استان گیلان، تمرکززدایی از کلان‌شهر رشت، بهبود وضعیت زیست در سکونتگاه‌های روستایی استان گیلان، حمایت از اشتغال روستایی از جمله بخش کشاورزی و تشویق سرمایه‌گذاری در شهرهای کوچک و مناطق روستایی استان گیلان ضروری است.